Reuring!Café #128 | Veranderen doe je samen. De lessen van 10 jaar City Deals

Op dinsdag 1 juli 2025 stond de 128e editie van het Reuring!Café in het teken van ‘Veranderen doe je samen’. In samenwerking met Agenda Stad en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) werd stilgestaan bij 10 jaar City Deals. Hoe kunnen we samenwerken aan maatschappelijke vernieuwing in een tijd waarin complexiteit en urgentie toenemen?

De avond, muzikaal begeleid door huisband The Wizards of AZ, werd geleid door Mark Frequin, met als host de directeur-generaal Openbaar Bestuur en Democratische Rechtsstaat van BZK, Arne van Hout. Op de bank zaten: Thijs van Spaandonk (Rijksadviseur Fysieke Leefomgeving), Martin Schulz (directeur NSOB Denktank), Suzanne Potjer (Chief Exploration Officer BZK), Rien Fraanje (voorzitter Inter Provinciaal Overleg en aankomend SG van de Raad voor Cultuur) en Robert van Asten (wethouder Den Haag).

Lessen uit een decennium City Deals

De bijeenkomst startte met een reflectie op het ontstaan van de City Deals, een instrument dat tien jaar geleden werd gelanceerd onder leiding van toenmalig DG Mark Frequin. DG Van Hout benadrukte dat City Deals niet zozeer over het instrument zelf gaan, maar over verbinding: “We moeten minder spanning leggen op grenzen van regels en meer praten over hoe we over die grenzen samenwerken.” Hij riep op tot een cultuuromslag: minder organisatiebelangen, meer persoonlijke verantwoordelijkheid. “Bij complexe opgaven weet iedereen vaak wát er moet gebeuren, maar de vraag is: wat moet ík doen?”

Over muren heen kijken

Van Asten deelde dat in zijn gemeente het “andere Den Haag” ook wel hun grootste probleemwijk wordt genoemd en pleitte voor meer ontspanning in de relatie tussen Rijk en gemeenten: “Laten we vaker zonder script bij elkaar komen.” Fraanje sloot zich daarbij aan en benadrukte dat samenwerking te vaak verzandt in belangen en processen. “Zet de opgave centraal, dan wordt het gesprek minder ingewikkeld.”

Schulz stelde dat we anders moeten kijken naar de waarde van samenwerking: “Effecten zijn lastig aan te tonen, maar dat wil niet zeggen dat ze er niet zijn. We moeten andere manieren vinden om die zichtbaar te maken.” Potjer hekelde het hardnekkige ‘controledenken’ in de ambtelijke wereld, dat volgens haar niet past bij de dynamiek van deze tijd.

Vertrouwen op de gemeenschap

Van Spaandonk pleitte voor het centraal stellen van de gemeenschap: “The community knows best. Wij zijn er als overheid om die kracht te faciliteren.” Zijn pleidooi voor vrije ruimte vond weerklank: complexe opgaven vereisen ruimte om te denken, proberen én falen. Tegelijkertijd erkende Van Hout dat de praktijk weerbarstig is: “We hebben mensen nodig die niet alleen zeggen: ‘doe met me mee’, maar die echt samen een stap zetten. En dat kunnen we nog beter leren.” Potjer benadrukte het belang van relaties: “Verandering begint in de verbinding met de ander. Het is geen individuele of systeemkwestie, maar relationeel werk.”

Durven loslaten en fouten maken

In het debat kwam de vraag op: mag het ook mislukken? Volgens Fraanje is dat essentieel: “Een experiment kan pas slagen als het ook mag mislukken.” Van Spaandonk verwees naar het idee van een ‘permanente pilotcultuur’: controle zet innovatie vaak juist klem. Tegelijkertijd werden structurele uitdagingen benoemd. Zo vertelde een rijksambtenaar uit de zaal hoe lastig het is om tijd vrij te maken voor verbindingswerk. Potjer riep op om niet te wachten op toestemming: “Als je weerstand voelt, zoek het gesprek op. En besef: het systeem ben jij ook.”

Samen leren, ook van elkaar

Het belang van verbeeldingskracht kwam terug in meerdere bijdragen. Potjer illustreerde dit met BOSK, het ‘wandelende bos’ uit Leeuwarden, dat dankzij een combinatie van kunst, bestuur en burgerkracht van de grond kwam. “Geen enkel zaaltje had dat kunnen teweegbrengen.” Schulz pleitte ervoor om de City Deals te blijven gebruiken als leeromgeving: “We hebben een werkvorm gevonden die werkt, maar we moeten deze ook institutionaliseren en serieus nemen als expertise.”

Afronding: wat heb ík te doen?

Het debat eindigde met reflectie en zelfinzicht. Van Hout benadrukte dat verandering begint bij de vraag: wat heb ík te doen? Fraanje wees op de vele goede voorbeelden binnen de overheid en Van Spaandonk beloofde dat hij in zijn rol als rijksadviseur ook bewust ruimte zal maken voor andere stemmen aan tafel. Potjer sloot af met een oproep aan Van Hout: “Blijf deze inzichten delen met je collega-DG’s.”

Meer weten of in gesprek?
Wil je naar aanleiding van dit Reuring!Café verder praten met Agenda Stad? Neem contact op via postbus.agendastad@minbzk.nl. Volg ook Agenda Stad op LinkedIn voor updates over het boek en de City Deals.

Heb jij een innovatie gezien binnen de overheid die écht het verschil maakt? Goed nieuws: je hebt nog even de tijd om deze te nomineren! De deadline is verlengd tot donderdag 3 juli 2025.

De verkiezing Beste Overheidsinnovatie van het Jaar (BOIVHJ) is dé kans om inspirerende, impactvolle en vernieuwende initiatieven in het zonnetje te zetten. Van revolutionaire processen tot slimme technologische toepassingen – als het publieke waarde toevoegt en anderen inspireert, hoort het op het podium!

In deze tiende aflevering van Samenspel gaan we in gesprek met Marijn Colijn, voorzitter van het Innovatieplatform Strafrechtketen, en Pauline Moeijes, ketencoördinator Strafrechtketen Noord-Holland bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid.

Wat begon als een gerichte zoektocht naar snellere doorlooptijden in het jeugdstrafrecht, groeide al snel uit tot een bredere verkenning van vernieuwing binnen de hele strafrechtketen. Maar hoe breng je beweging in een systeem dat draait op regels, vaste structuren en gewoontes?

In deze aflevering hoor je waarom het betrekken van buitenstaanders — waaronder ervaringsdeskundigen en ex-daders — essentieel is om écht tot nieuwe inzichten en verbeteringen te komen. Marijn en Pauline vertellen openhartig over het belang van vertrouwen, het loslaten van controle en het creëren van ruimte voor andere perspectieven.

We praten over strategische innovatiesessies, het verschil tussen plannen maken en daadwerkelijk veranderen, en hoe je voorkomt dat goede ideeën eindigen in de la.

Een inspirerend gesprek over lef, samenwerking en systeemvernieuwing — met concrete voorbeelden en persoonlijke reflecties.